摘要：Bilimsel bir disiplin içinde yeryüzünde sır olarak kalmış olan gerçekliklerin ortaya çıkarıldığı bilgilerden esinlenerek yapılan teknoloji ve icatlar listesini uzatmak mümkündür. Örneğin kâğıt ile matbaa ve nükleer teknoloji, dünyada 1450-1950 arasında gelişme ve modernleşme bağlamında listede yer alan iki büyük icat olarak kabul edilebilir. Ancak batı dünyasının kullanmaya başladığı matbaanın Osmanlı Devleti’ne yaklaşık 200 yıl geç gelmesi yine batı dünyasının dördüncü nesil nükleer santraller inşa ederken nükleer teknolojinin Türkiye’ye yaklaşık 100 yıl gecikmesi benzer argümanlar üzerinden değerlendirilebilir. Osmanlıda matbaanın ve Türkiye’de nükleer teknolojinin gecikmesini benzer sosyolojik olgular üzerinden değerlendirebiliriz. Örneğin Osmanlı devlet ve toplum aklına dayanan hangi kurumsal yapıların ve kavramsal algının matbaanın gecikmesine etki ettiğini bilmek Türkiye’de nükleer teknolojinin gecikme nedenlerini bilebilme açısından önem arz etmektedir. Böylece matbaanın Osmanlı topraklarına getirilmesinde yaşanan gecikme ile nükleer teknolojinin gecikmesi arasındaki benzerlik, tartışılabilir ve bir teknoloji-toplum ilişkisi bağlamında değerlendirilebilir. Bu çalışma matbaanın Osmanlı Devleti’ne geç gelmesine dair gerçeği nükleer teknolojinin geç gelmesine atıfta bulunarak bir mukayese ve muhakeme yapma girişimi olarak görülebilir.
