摘要：Bu makalede basit olarak atık adı altında gruplandırılan atıksu ve çamurları kullanmaya yönelik alternatifler özetlenmiştir, îzmir örneğinde olduğu gibi, hızlı bir sanayileşme ve kentleşmenin olduğu yerlerde bu konu daha büyük önem taşır. Kanımızca bu oluşumun ana nedeni büyük bir nüfus patlaması ile birlikte, bölgenin iklimsel ve coğrafi şartlarıdır. Bugün için atık üretimi yönünden karşılaştığımız problemlerin, yakın gelecekte daha büyük çapta karşımıza çıkacağı açıktır. Hem atık sular ve hem de çamur, Japonya ve Almanya'da bitki yetiştirmede yaygın şekilde kullanılmaktadır. Çünkü bunların toprak özelliklerini iyileştirerek erozyonu önlediği, gübreleme yoluyla bitkilerin verimliliğinde bir artışa neden olduğu bildirilmektedir. Bununla birlikte uygulama ancak bazı ön işlemlerden sonra yapılmalıdır. Bu uygulamada en önemli problem bir yandan ağır metallerin mevcudiyeti, öte yandan patojenik mikropların bulunuşudur. Atıklardaki kirlenmenin kaynağının belirlenmesi atıktaki (koliformlstreptococcus) oranının tespitiyle yapılabilir. Eğer bu oran 0.7'nin altında ise kirlenme insan kaynaklı değildir. Eğer oran 0.7-4.4 arasında değişiyorsa kirlenmenin kaynağını evsel atıklar ile insan ve hayvan dışkıları oluşturur. Atıktaki patojenik mikroplar klorlama ve pastörizasyon yoluyla kolayca uzaklaştıralabilir. Bununla birlikte uygulamada bu konuya çok dikkat edilmesi gerekir. Çünkü toprakta klor ve nitrat yoğunluğu artabilir. Bu uygulamada esas kural atık sular ve çamurun, özellikle evsel kaynaklı olanların, gerekli ön işlemlerden sonra kullanılması ve sınai bitkilerle ormanlık alanlar ve parklarda değerlendirilmesidir. Bu atıklar verimsiz alanların ıslahında da kullanılabilir.
